Waa maxay nolosha?
Baro waxyaabaha aasaasiga ah ee nolosha iyo sidoo kale doodaha socda ee ku saabsan qeexidda nolosha.
Maxay tahay tan lagu tilmaamayo nolosha? Sidee baan u sheegi karnaa in hal shey nool yahay mid kalena uusan ahayn? Dadka intooda badani waxay leeyihiin faham macquul ah oo ku saabsan waxa ay macnaheedu tahay in ay noolaadaan. Si kastaba ha ahaatee, waa wax aad u adag in la yimaado qeexitaan qeexan oo nolosha ah. Sababtan awgeed, qeexitaanno badan oo nolosha ah ayaa ah qeexitaanno shaqeynaya-waxay noo ogolaanayaan in aan kala saarno waxyaabaha nool iyo kuwa aan nooleyn, laakiin maaha inay dhab ahaan nolosha qeexaan. Si aan u kala soocno, waa in aan la imaanaa liiska astaamo ah, sida dabeecad aan caadi aheyn oo lagu garan karo noolaha nool
Astaamaha Noolaha
Biologists waxay aqoonsadeen sifooyinka kala duwan ee dhammaan noolaha nool ee aynu ognahay. Inkasta oo ay jiraan waxyaabo aan kuwa nooleyn muujin karaan sifooyinka noocaas ah, balse kaliya noolaha nool ayaa muujin kara dhammaantood..
1. Qoondaynaha Unuga (organization)
Waxyaalaha nool aad ayay u habaysan yihiin, dhammaantoodna waxay ka kooban yihiin hal ama dhowr unugyo, kuwaas oo loo tixgeliyo qaybaha aasaasiga ah ee nolosha. Unugyada kaliga ah waxay sameeyaan arimo muqadas u ah fal-galka looga baahan yahay si ay u ilaaliyaan qaab-dhismeedkooda iyo shaqadooda,unug kastina si heer sare ah ayuu uhabatsanyahay.
Noocyada hal xididleyda "unicellular" waxay ka kooban yihiin hal unug oo kaliya, halka kuwa xididlayaashu "multicellular" sida-aadanaha-ka samaysan yihiin unugyo badan. Unugyada xididlayaashu ayaa laga yaaba inay ku takhasuseen inay qabtaan shaqooyin kala duwan waxaana loo habeeyay urur lagu magac daray tissues, sida connective tissue, epithelial tissue, muscle, and nervous tissue.. Tissues ku waxay sameeyaan xubno, sida wadnaha ama sambabaha, kuwaas oo sameeya hawlo gaar ah oo uu u baahan yahay jirka oo dhan.
2. Metabolismis
Noloshu waxay kuxirantahay tiro badan oo ka mid ah falcelinta kiimikada (biochemical).
Falcelintan waxay suurtogalisaa inay nooluhu ay shaqo qabantaan - sida dhaqdhaqaaqa ama ugaarsiga - iyo sidoo kale korniinka, bacriminta, iyo ilaalinta qaab-dhismeedka jidhkooda. Waxyaabaha nooluhu waa inay isticmaalaan tamar iyo inay cunaan nafaqooyin si ay u fuliyaan falceliska kiimikada ee noolasha.
Wadarta fal-celinta ee ka dhaca gudaha noolaha waxaa loo yaqaan 'metabolism'.
Metabolism waxaa loo qaybin karaa anabolism iyo catabolism. anabolism-ka, unugyadu waxay sameeyaan halbowlayaal adag oo ka soo yimid kuwa fudud, halka catabolism-ka, waxay sameeyaan dib u celinta. Nidaamyada anabolic ayaa inta badan isticmaala tamarta, halka catabolic ay awood u leeyihin tamarta kaydsan inay diyaar ka dhigaan.
3. Homeostasis
Noolaha nool ayaa xakameynaya bay'ada gudaha si loo ilaaliyo xaaladaha cakiran ee loo baahan yahay si ay ushaqeeyan unugyadu. Tusaale ahaan, heerkulka jidhkaaga wuxuu u baahan yahay in la dhigo meel u dhow ilaa 98.6 ^
circ∘
Degree F (37 ^ \ circ∘
Degree C). Dayactirkaas oo ah jawi deggan oo gudaha ah, xitaa marka la eego isbedelka bey'adda dibedda, waxaa loo yaqaanaa homeostasis. [Tusaale ahaan sida homeostasis loo ilaaliyo.]
4. Kobaca (Growth)
Noolaha nool ayaa mara marxaladaha koriinka . Unugyada kaliga ah waxaa kora xajmigoga,xididlayaasha ayaa isku ururiya unugyo badan iyada oo loo marayo qaybiska unugyada. Adigu waxa ahayd hal unug oo hal maado ah hadana tilyanaad unugyo ah ayaa jirkaada ah ^ 11 ,
Kobcitaanku wuxuu ku xidhan yahay waddooyinka anabolis ee dhisa meelo badan oo adag, sida borotiinada iyo DNA, qalabka hidaha.
5. Bacrimis-ka (reproduction)
Noolaha nool waxay bacrimin karaan nafahooda si ay u soo saaraan noole kale. Bacrisamku waxay noqon kartaa mid asexual, oo ku lug leh hal waalid oo keliya, ama sexual, oo u baahan laba waalid. Noocyada hal-abuurka ah, sida bakteeriyada kala-qaybsan ee lagu muujiyay qaybta bidixda ee sawirka midigta, waxay isu qaybin kartaa laba!
6. Dareen ( response )
Noolaha nool wuxuu muujiyaa "xanaaqa," taasoo macnaheedu yahay in ay ka jawaabaan kicinta ama isbedelka xalkoga. Tusaale ahaan, dadku gacmahooda ayay uga qaadaan-dhaqso dabka! dhirta badankodu waxay u jeedaan qorraxda; iyo noolaha unicellular ayaa laga yaabaa inay u haajiraan ilaha nafaqooyinka ama ka fogaanta kiimikada walbahaarka ah.
La sii wadaag asxaabtada
Jazakalaah
Comments
Post a Comment